รู้จักการหางานในประเทศญี่ปุ่น

สิ่งสำคัญในการหางานในประเทศญี่ปุ่น

ญี่ปุ่น เป็นประเทศที่สะอาด ปลอดภัย และง่ายในการใช้ชีวิต จากการพัฒนาทางเศรษฐกิจทำให้อุตสาหกรรมมีวิวัฒนาการ มีการเรียนเกี่ยวกับระบบงาน และคุณภาพของ”โมโนสึคุริ” มากมาย นักเรียนต่างชาติที่จบการศึกษาจากโรงเรียนของญี่ปุ่น  ที่ต้องการทำงานในญี่ปุ่นมีเพิ่มสูงขึ้นทุกปี ดังนั้นจะขอแนะนำเรื่องที่ควรรู้ในการจะทำงานในญี่ปุ่นตามด้านล่างนี้

ฉากหลังของความต้องการบุคลากรชาวต่างชาติ

• แรงงานที่มีความสามารถสูงและความหลากหลาย

ประเทศญี่ปุ่น มีภาวะเด็กเกิดน้อยและคนสูงอายุมากขึ้น ทำให้ประชากรแรงงานในภาคการผลิตลดลง ดังนั้น การรับแรงงานต่างชาติที่มีความสามารถสูงจำนวนมากๆ ถือเป็นโจทย์สำคัญที่จะสร้างแรงกระตุ้นให้ญี่ปุ่น
นอกจากนี้ด้วยการพัฒนาแบบโลกาภิวัฒน์ ทำให้มีความต้องการบุคคลากรจากต่างประเทศเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ อีกทั้งเป็นการกระตุ้นองค์กรให้มีมุมมองที่หลากหลายในการทำงานร่วมกับชาวต่างชาติที่มีค่านิยมหรือพื้นหลังทางวัฒนธรรมที่แตกต่าง  และเป็นแรงกระตุ้นให้เกิดการสร้างคุณค่าใหม่ๆเพิ่มขึ้น
ดังนั้นทำให้มีชาวต่างชาติที่ต้องการทำงานในประเทศญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นและในขณะเดียวกันก็มีบริษัทในญี่ปุ่นที่มีความต้องการว่าจ้างชาวต่างชาติเข้าทำงานเพิ่มมากขึ้นเช่นกัน
ในเวลานั้นในกรณีที่นักเรียนได้เข้าทำงานในประเทศญี่ปุ่น จะต้องไปดำเนินการยื่นเรื่องเพื่อขอเปลี่ยนสถานภาพการพำนัก(วีซ่า)จาก “เพื่อการศึกษาต่อ”ให้เป็น สถานภาพการพำนักแบบที่สามารถทำงานได้ ซึ่งจำนวนการร้องขอที่ได้รับอนุญาตในปี เฮเซที่22 (ปี คศ.2010)มีจำนวน 7831เรื่อง  และในปี เฮเซที่27 (ปี คศ.2015)มีจำนวน 15657เรื่อง โดยในระยะเวลาเพียง5ปี มีจำนวนที่เพิ่มขึ้นถึงสองเท่า (ที่มา: กระทรวงยุติกรรมกองตรวจคนเข้าเมือง สถานการณ์การเข้าทำงานในบริษัทในญี่ปุ่นของนักเรียนต่างชาติในปีเฮเซที่27(ปี คศ.2015) กล่าวคือมีนักเรียนต่างชาติที่เข้าทำงานในบริษัทญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

• ที่มาของความต้องการชาวต่างชาติเข้ามาทำงานในบริษัทในญี่ปุ่น

คำว่า “บริษัทในญี่ปุ่น”ในที่นี้ หมายถึงบริษัทที่ทำธุรกิจในประเทศญี่ปุ่นบริษัทญี่ปุ่นมีประมาณ 3,820,000 บริษัทซึ่ง 99.7% เป็นธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม
ที่ผ่านมา โดยเฉพาะธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม เนื่องจากมีอัตราการเกิดลดลงจึงเป็นเรื่องยากในการว่าจ้างพนักงานหนุ่มสาวชาวญี่ปุ่น ดังนั้นจึงมีแนวโน้มที่จะว่าจ้างชาวต่างชาติเข้ามาทำงาน
อย่างไรก็ตามในช่วงหลายปีมานี้ เรื่องความสามารถที่ยอดเยี่ยมและจิตใจที่แข็งแรงของบุคลากรชาวต่างชาติเป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวางทำให้บริษัทในญี่ปุ่นที่มีแนวคิดว่า “ต้องการว่าจ้างบุคลากรที่มีความสามารถยอดเยี่ยม โดยไม่คำนึงถึงความเป็นชาวญี่ปุ่นหรือชาวต่างชาติ (ไม่คำนึงถึงสัญชาติ) ” มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ
ตอนนี้มีบริษัทญี่ปุ่นหลายแห่งที่ว่าจ้างชาวต่างชาติโดยให้การศึกษาและฝึกอบรมหลังจากรับเข้าทำงาน การมอบหมายเนื้อหางานและให้ผลประโยชน์ตอบแทน การเลื่อนตำแหน่ง (ความก้าวหน้าในการทำงาน)เป็นต้น ภายใต้เงื่อนไขเดียวกันกับพนักงานชาวญี่ปุ่น

• ที่มาของความต้องการชาวต่างชาติเข้ามาทำงานในบริษัทสัญชาติญี่ปุ่น

บริษัทสัญชาติญี่ปุ่น” บริษัทสัญชาติญี่ปุ่นที่ขยายตัวไปในต่างประเทศและได้มีการจัดตั้งเป็นนิติบุคคลในต่างประเทศ ถึงแม้ว่าจะเป็นบริษัทธุรกิจข้ามชาติแต่ในกรณีที่มีบริษัทแม่อยู่ในประเทศญี่ปุ่นก็จะเรียกว่า “บริษัทสัญชาติญี่ปุ่น”  บริษัทสัญชาติญี่ปุ่นจะหมายถึงบริษัทธุรกิจขนาดใหญ่เป็นหลัก
การดำเนินกิจกรรมทางธุรกิจในที่ต่างๆในโลกจำเป็นที่ต้องมีบุคคลากรที่สามารถเข้าใจภาษาและสถานการณ์ต่างๆในประเทศนั้นๆดังนั้นจึงมีการว่าจ้างชาวต่างชาติเข้ามาเป็นผู้จัดการดูแลนิติบุคคลในพื้นที่ และในการขยายธุรกิจไปยังต่างประเทศแห่งใหม่นั้น มีหลายธุรกิจที่ยินดีรับสมัครชาวต่างชาติเข้ามาทำหน้าที่ในส่วนของการสำรวจตลาดและการพัฒนาธุรกิจในประเทศนั้นๆเพิ่มมากขึ้น
แน่นอนว่าการสร้างแรงกระตุ้นภายในองค์กรในเรื่องความหลากหลายในการทำงาน สำหรับธุรกิจสัญชาติญี่ปุ่นก็มีการพัฒนาขึ้นเรื่อย การที่ได้รับอิทธิพลจากชาวต่างชาติที่มีความสามารถยอดเยี่ยมรวบทั้งได้ซึมซับค่านิยมที่แตกต่าง  ได้ถูกคาดหวังว่าจะก่อให้เกิดปฏิกริยาการตอบสนองในทางที่ดีต่อองค์กร
ด้วยเหตุนี้ บุคลากรต่างชาติ ในการทำงานในบริษัทสัญชาติญี่ปุ่น ถึงแม้ว่าจะทำงานที่ไม่เกี่ยวข้องกับส่วนงานต่างประเทศหรือส่วนงานในประเทศนั้น แต่จะได้รับการยอมรับในฐานะบุคคลากรที่ยอดเยี่ยมโดยไม่คำนึงถึงสัญชาติ และได้ทำงานที่มีความหลากหลาย

【ข้อมูลอ้างอิง】 เหตุผลที่บริษัทในญี่ปุ่นว่าจ้างนักศึกษาต่างชิตเข้าทำงาน ①  เพื่อให้แน่ใจว่าได้บุคคลากรที่มีความสามารถโดยที่ไม่คำนึงถึงเชื้อชาติ ②  เพื่อดำเนินงานที่เกี่ยวข้องกับคู่ค้าทางธุรกิจในต่างประเทศ ③  เพื่อเป็นผู้ที่มีคุณสมบัติเข้าข่ายได้รับคัดเลือกในอนาคตให้เป็นผู้จัดการของนิติบุคคลในต่างประเทศของบริษัทตนเอง (หรือ บริษัทในเครือ) ④  เพื่อให้รับผิดชอบงานที่จะเกิดขึ้นเมื่อมีการขยายธุรกิจไปยังต่างประเทศ ⑤  เพื่อการปรับให้เหมาะสมทางธุรกิจกับนิติบุคคลในต่างประเทศของบริษัทตนเอง (หรือ บริษัทในเครือ) ⑥  เพื่อเป็นแรงกระตุ้นภายในบริษัทเพื่อให้ส่งผลในทางที่ดีไปยังชาวญี่ปุ่น ⑦  เพื่อทดแทนในส่วนของผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางชาวญี่ปุ่นที่หาได้ยาก （แหล่งข้อมูลอ้างอิง）มูลนิธิสมาคมเพื่อการวิจัยด้านเทคนิคในต่างประเทศ “การวิจัยเกี่ยวกับการส่งเสริมการจ้างงานของนักศึกษาต่างชาติในบริษัทญี่ปุ่น”

▼คุณสมบัติที่จำเป็นสำหรับบุคลากรต่างชาติ

การจ้างงานของบริษัทในญี่ปุ่นมีวิธีการเฉพาะที่เรียกว่า “การสรรหาว่างจ้างบัณฑิตจบใหม่โดยพร้อมเพรียงกัน” โดยทั่วไปโดยทั่วไปจะเป็นวิธีการที่นำมาใช้ในการรับสมัครนักเรียนจบใหม่ที่สำเร็จการศึกษาจากเรียนเรียนในญี่ปุ่นในช่วงเดือน มีนาคม เพื่อรับเข้าทำงานตั้งแต่เดือนเมษายนเป็นต้นไปในฐานะพนักงานใหม่   ส่วนการว่าจ้างผู้ที่มีประสบการณ์การทำงานแล้วที่เรียกว่า “การว่าจ้างแบบกลางคัน” ก็มีบ้าง แต่ที่ญี่ปุ่นจะยังคงใช้วิธีแบบ “การจ้างบัณฑิตจบใหม่” เป็นหลัก
ดังนั้นคุณสมบัติที่จำเป็นของบุคลากรชาวต่างชาติที่เป็นนักศึกษาต่างชาติคือ ความสามารถในการใช้ภาษาญี่ปุ่นเป็นองค์ประกอบหลัก ซึ่งจะอธิบายดังต่อไปนี้

• การทดสอบความสามารถในการใช้ภาษาญี่ปุ่นในตอนที่มีการสัมภาษณ์――ทดสอบความสามารถด้านการพูด และ ความสามารถด้านการฟัง

ในการรับนักเรียนต่างชาติเข้าทำงาน จุดที่บริษัทญี่ปุ่นจะมุ่งเน้นมากที่สุดคือความสามารถด้านการใช้ภาษาญี่ปุ่น สิ่งที่ต้องระวังตรงจุดนี้คือ บริษัทจะไม่ได้ตัดสินโดยดูจากผลการสอบวัดระดับภาษาญี่ปุ่นเพียงอย่างเดียว ที่ประเทศญี่ปุ่นมีหลายบริษัทที่ให้ความสำคัญต่อขั้นตอนการสัมภาษณ์งานอย่างมาก ในตอนนั้น หากมีความสามารถด้านการพูด หรือความสามารถทางด้านการฟังไม่เพียงพอการที่จะได้รับการตกลงว่าจ้างเข้าทำงานคงเป็นเรื่องยาก

• แม้ว่าสำหรับตำแหน่งงานเฉพาะทางทางด้านวิทยาศาสตร์ อาจมีบางกรณีที่ยอมรับได้เพียงแค่มีความสามารถภาษาญี่ปุ่นในระดับสนทนาทั่วไป

ระดับความสามารถทางภาษาญี่ปุ่นที่บริษัทต้องการหลังจากเข้าทำงานที่บริษัทแล้ว สามารถแบ่งออกได้เป็น ２ประเภทงานใหญ่ๆ ประเภทแรกคือผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยี นักวิจัยซึ่งเป็นงานที่เกี่ยวกับผู้เชี่ยวชาญทางด้านวิทยาศาสตร์เป็นหลัก ในกรณีนี้ มีหลายบริษัทที่กล่าวว่า “เพียงแค่มีความสามารถทางภาษาในระดับที่พอสื่อสารภายในบริษัทได้ก็เพียงพอแล้ว”   ในระยะหลังนี้ มีบางบริษัทที่กล่าวว่า ขอเพียงแค่เป็นบุคลากรที่มีความสามรถที่โดดเด่นในด้านทักษะเฉพาะทางเช่น ผู้เชี่ยวชาญเทคโนโลยีทางด้านไอทีเป็นต้น ก็จะไม่สอบภามเกี่ยวกับความสามารถทางด้านการใช้ภาษาญี่ปุ่น แต่อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าจะเป็นงานทางด้านเทคโนโลยี หรือด้านวิจัยก็ตาม มีบางบริษัทที่ต้องการให้เพิ่มระดับความสามารถในการใช้การใช้ภาษาญี่ปุ่น ในกรณีที่จะเข้าทำงานในตำแหน่งผู้จัดการ

• ในบทบาททางธุรกิจการใช้ภาษาญี่ปุ่นในระดับสูงมีความจำเป็น

ในอีกด้านหนึ่ง งานด้านการขาย การประชาสัมพันธ์ งานด้านธุรการ ซึ่งเป็นงานทางสายมนุษย์ศาสตร์ เป็นงานที่ต้องพูดคุยหารือ หรือ นำเสนอแผนงาน และ การเจรจาต่อรอง กับทางลูกค้าหรือบริษัทคู่ค้าต่างๆ ซึ่งเป็นบุคคลภายนอกบริษัท มีความจำเป็นที่ต้องสามารถติดต่อสื่อสารได้ ซึ่งจำเป็นทีจะต้องสามารถใช้ภาษาญี่ปุ่นในขั้นสูงได้    การใช้ภาษาญี่ปุ่นในบทบาททางธุรกิจจะแตกต่างกับการใช้พูดคุยในชีวิตประจำวัน เช่นคำพูดที่ใช้ในธุรกิจ การใช้สำนวนการยกย่องได้อย่างคล่องแคล่ว การพูดคุยโดยเข้าใจวัฒนธรรมของบริษัทในญี่ปุ่นเป็นสิ่งที่จำเป็น

• การฝึกอบรมภายในองค์กรสามารถช่วยพัฒนาความสามารถด้านการใช้ภาษาญี่ปุ่น

หากมองโดยภาพรวม ความสามารถทางภาษาญี่ปุ่นที่จำเป็นในการทำงานสำหรับผู้ที่บุคคลทางด้านธุรกิจค่อนข้างอยู่ในระดับสูงแต่มีบริษัทญี่ปุ่นหลายแห่งที่ไม่ได้เรียกร้องให้นักศึกษาต่างชาติต้องมีมาตรฐานในระดับสูงถึงขั้นนั้นตั้งแต่ในตอนเริ่มเข้าทำงาน มีบริษัทญี่ปุ่นหลายแห่งที่มีเจตนาที่ชัดเจนว่า จะพัฒนาบุคลากรที่ไม่มีประสบการณ์ ”ตั้งแต่ระดับศูนย์ให้เติบโตขึ้นไปเรื่อยๆ” โดยการเพิ่มประสิทธิภาพทางด้านการฝึกอบรมและการค้นคว้าวิจัย ซึ่งถือเป็นลักษณะที่โดดเด่นของบริษัทญี่ปุ่น  เมื่อเร็วๆนี้บริษัทจำนวนมากที่การดำเนินการฝึกอบรมภาษาญี่ปุ่นที่สอดคล้องแต่ละระดับให้แก่นักศึกษาต่างชาติ ซึ่งทำให้สามารถพัฒนาความสามารถในการใช้ภาษาญี่ปุ่นของตัวเองในขณะเดียวกับการทำงานไปด้วย